Medicatieveiligheid: zorgbrede aanpak medicatieoverdracht

Met betrekking tot medicatieveiligheid is het belangrijk dat overdracht van medicijnen zorgbreed speelt. En in dat opzicht is het uniek dat het hele werkveld het programma medicatieoverdracht initieert.

Samenwerking in het werkveld

Dat veld bestaat uit 24 koepelorganisaties vanuit 10 zorgsectoren, ruim 75 softwareleveranciers waaronder uiteraard CompuGroup Medical en ruim 16.000 zorgaanbieders. Samen gaan ze de richtlijn ‘Overdracht van medicatiegegevens in de keten’ inbouwen en implementeren. Ook het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Patiëntenfederatie Nederland en Zorgverzekeraars Nederland doen mee. Als uiteindelijk resultaat geldt dat:

1. Zorgverleners voldoen aan de nieuwe richtlijn 'Overdracht van medicatiegegevens in de keten'.
2. De registratiesystemen, waar de informatiestandaarden voor medicatieoverdracht zijn ingebouwd, de zorgverleners ondersteunen.

Een situatie uit de praktijk

Hoe digitale uitwisseling van medicatiegegevens kan bijdragen aan veilige en efficiënte zorg, beschrijft onderstaande praktijksituatie, gebaseerd op een melding bij Voorkomen Medicatie-Incidenten (VMI), voorheen Portaal voor Patiëntveiligheid.

Dubbele antistolling zonder verwachte behandelduur

Bloedingen zijn de belangrijkste bijwerking van antitrombotica en het risico hierop neemt aanzienlijk toe bij het combineren van verschillende antitrombotica. Het is daarom wenselijk een behandeling met dubbele of drievoudige antistolling niet langer voor te schrijven dan strikt noodzakelijk.

Er komt een melding

Een cardioloog schrijft een combinatie van twee antitrombotica voor, waaronder clopidogrel. Op het recept staan geen indicatie en geplande behandelduur vermeld. De huisarts ontvangt op een goed moment een brief van de cardioloog waarin de einddatum voor clopidogrel staat genoemd. De huisarts verwerkt deze datum echter niet in het HIS en parafeert na de geplande einddatum nog een paar maal herhaalrecepten voor clopidogrel-tabletten. Iets meer dan een jaar na de start van de twee antitrombotica ontdekt de apotheker bij het controleren van de Medisch Farmaceutische Beslisregels (MFB’s) dat de patiënt dubbele antistolling zonder geplande einddatum gebruikt. Na navraag bij de huisarts komt de specialistenbrief met de geplande einddatum boven water.

Nieuwe situatie met Informatiestandaard Medicatieproces 9.0

Bij het voorschrijven van medicatie maakt de cardioloog een medicatieafspraak, in dit geval voor twee antitrombotica waaronder clopidogrel. In de medicatieafspraak kan de cardioloog de reden van voorschrijven aangeven (wettelijk verplicht voor 23 geneesmiddelen, clopidogrel is niet één van deze 23 geneesmiddelen) en een stopdatum. Door in de medicatieafspraak de stopdatum in te vullen, zijn deze gegevens zichtbaar voor alle zorgverleners in de medicatieketen, zoals huisarts en apotheker. Hierdoor is voor iedereen helder en inzichtelijk wat de medicatieafspraken inclusief de stopdatum zijn.

Aanpak

In tien stappen werken alle partijen samen aan een actueel en compleet overzicht van medicatiegegevens: voor zowel zorgverlener als patiënt. Voor de implementatie van de richtlijn werkt iedere sector met een eigen sectorplan. Hierin staat hoe de sector het zorginhoudelijke deel van de richtlijn implementeert. Bijvoorbeeld wat betreft de medicatieverificatie en de risico-inschatting. Daarnaast nemen sectoren in hun plan op hoe zij de standaarden uitwerken, in software laten inbouwen, testen en tot slot in gebruik nemen. Belangrijk daarbij is de bovensectorale afstemming en samenwerking: ook onderling maken de zorgsectoren werkafspraken.

Verstrekken en toedienen

Resultaat: de gegevens van de apotheker zijn als toedieningsafspraak beschikbaar voor alle zorgverleners en de patiënt. Geneesmiddel wordt een handelspreparaat; gebruiksduur wordt vertaald in begin- en einddatum of in begindatum plus periode; dosering wordt vertaald in aantal capsules. De toedieningsafspraak kan wat betreft sterkte en daarmee dosering afwijken van de door de arts voorgeschreven medicatie. Zichtbaar is de medicatie die klaargemaakt is en op termijn de afgehaalde medicatie. Vanaf nu zijn medicatieoverzicht en medicatiebewaking gebaseerd op toedieningsafspraak en logistieke verstrekkingen.